دفاع‌مقدس، دفاع از اسلام و انقلاب بود

به اعتقاد مقامات وقت ایران، انگیزه صدام از حمله به ایران فراتر از تصرف بخشی از خاک این کشور و یا مناقشات مرزی بر سر اروند رود یا اختلاف بر سر جزایر سه‌گانه در خلیج فارس و امثال آن بوده و صدام قصد براندازی و نابودی حکومت نوپای جمهوری اسلامی در ایران را داشته است زیرا صدام مدعی بود که ظرف سه روز تهران را فتح خواهد کرد، برخی مقامات دیگر عراقی از جمله طه یاسین رمضان معاون اول نخست وزیر عراق در شروع جنگ اعلام کرد: «این جنگ به پایان نخواهد رسید، مگر اینکه رژیم حاکم بر ایران به طور کلی منهدم شود» از سوی دیگر ارتش بعث عراق به مردم عادی و شهروندان غیر نظامی حملات هوایی و زمینی کرده و مال و جان و ناموس مسلمانان را در یک کشور اسلامی مورد تعرض قرار داده است.

دفاع ارتش جمهوری اسلامی ایران و نیز سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیروهای بسیج مردمی در برابر عراق، صرفاً دفاع از مرز جغرافیایی و آب و خاک یک کشور نبود بلکه دفاع از انقلاب اسلامی و دفاع از اسلام بود که در قالب یک حکومت در یکی از کشورهای جهان بر امور جامعه مسلمین تسلط یافته است. همچنین دفاع نیروهای مسلح ایران در برابر تجاوز عراق، دفاع از مال و جان و ناموس مسلمانان در برابر متجاوزان است. از این‌رو، این دفاع، امری دینی و الهی و تکلیف شرعی است و در چارچوب وظایف دینی مسلمانان قابل تعریف است.

اولین بار امام خمینی(ره) در ۲۲ بهمن سال ۱۳۶۰ به مناسبت سومین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، اصطلاح «دفاع‌مقدس» را در خلال سخنانی به کار برد اما این عبارت ناظر به جنگ ایران و عراق نبود و دایره‌ای گسترده‌تر را داشت با این حال در تمام طول جنگ ایران و عراق و تا چند سال پس از آن، از اصطلاح «جنگ تحمیلی» برای نام بردن از این جنگ استفاده می‌شد و واژه «جنگ» به تنهایی نیز برای بیان این واقعه به کار می‌رفت تا اینکه به‌تدریج و در سال‌های بعد از جنگ به نام «هفته دفاع‌مقدس» تغییر یافت.

در فاصله ماه‌های مهر تا دی ۱۳۵۹ش، پس از سقوط خرمشهر، نزدیک به سه ماه عملیات‌هایی برای آزادسازی شهر از طرف ارتش، سپاه پاسداران و نیروهای مردمی انجام شد، اما نتیجه مؤفقیت‌آمیزی حاصل نشد. پس از ماه‌ها تصرف و اشغال شهر، در نهایت در طی عملیات گسترده‌ای با نام عملیات «بیت المقدس» که ۲۵ روز به طول انجامید و در چهار مرحله اجرا شد، شهر به محاصره کامل نیروهای ایرانی درآمد و پس از انهدام قوای عراقی و اسارت شماری از نیروهای آن، در ۳ خرداد سال ۱۳۶۱ش، خرمشهر به‌طور کامل آزاد شد و پرچم جمهوری اسلامی ایران بر فراز مسجد جامع این شهر به اهتزاز درآمد.

امام خمینی(ره) فتح خرمشهر را از امور مافوق طبیعت و از عنایات خداوند دانسته است و رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز حماسه آزادی خرمشهر را حادثه‌ای بی‌نظیر در تاریخ جهان قلمداد کرده و آن را پرچم سرافرازی و پایداری ملت ایران معرفی کرده است.