رسول اکرم (ص‌): کمال عقل پس از ایمان به خدا، مدارا کردن با مردم است
چهارشنبه 1403/10/19 Wednesday - 2025 08 January الأربعاء ، 8 رجب ، 1446
ساعت
1403-10-18 09:48 شماره خبر : 10762 https://diyareaftab.ir/short/VmKpo 0
کارشناس فرهنگی در گفتگو با «دبار آفتاب»:

کارشناس فرهنگی با اشاره به اینکه قانون کشف حجاب سند استثمار زنان بود گفت: در واقع اصلی‌ترین هدف رضاخان کاستن و حذف نفوذ نیروهای مذهبی در بین مردم و تضعیف نهاد روحانیت بود.

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «دیار آفتاب» تصویب قانون کشف حجاب در ۱۷ دی ۱۳۱۴ خورشیدی به وسیله رضاخان، واقعه مهمی در تاریخ معاصر ایران به شمار می‌رود که با مخالفت قاطعانه اقشار مختلف مردم علما و روحانیون شکست خورد، قانونی که مدعی اعطای آزادی بیشتر به بانوان بود اما حاصلی جز محدودیت و استثمار بیشتر آنان به همراه نداشت.

در ادامه در گفتگو با مریم صالحی از کارشناسان فرهنگی استان مرکزی به ابعاد مختلف این موضوع پرداختیم.

دیار آفتاب، قانون کشف حجاب چگونه شکل گرفت؟

در خصوص قانون کشف حجاب توسط رضاخان باید کمی عقب‌تر برگردیم. در واقع نشانه‌های کشف حجاب در سخنرانی بدون روبنده توسط طاهره قرة العین در سال ۱۲۶۵ هجری قمری و همچنین در دربار ناصرالدین شاه قاجار و محافل روشنفکری مشاهده شد. فعالان جنبش زنان ایران در دوره مشروطه و ابتدای حکومت رضاشاه هم  بحث‌هایی در خصوص  نقد حجاب مطرح می‌کردند.

در اواسط دهه سال ۱۳۰۰ انتقاد به حجاب دست‌کم در تهران آسان‌تر شده بود. و گروه‌های فعال جنبش زنان ایران در سال ۱۳۱۰ از حجاب انتقاد می‌کردند. به طور مثال نشریه عالم نسوان در سال ۱۳۱۰ بحثی درباره حجاب باز کرد و فراخوانی در مورد آن را هم نشر داد. در پاسخ این اقدام عده‌ای از زنان بی‌حجاب نیز از آن استقبال کردند.

 در سال ۱۳۰۸ هم شاه افغانستان به همراه همسر خود وارد ایران و همسرش بدون حجاب در کشور ما ظاهر شد. در کنار این‌ها انجمن مخفی کشف حجاب از سوی میرزا ابوالقاسم آزاد و طوبی آزاد رشدی تشکیل شد. خود شخص رضا شاه هم از زمان نخست وزیری خود با این انتقادها همدلی می‌کرد و اعتقاد داشت که باید کشف حجاب صورت بگیرد. چون به شدت به غرب علاقه زیادی داشت و تمایل داشت که ایران شبیه کشورهای غربی شود.

سرانجام قانون کشف حجاب به دربار برده شد و حجاب محکوم شد و رضاخان تحت تاثیر کشورهای غربی و سفری که به ترکیه داشت به فکر تصویب این قانون افتاد. این قانون و فرمان اجرای کشف حجاب به طور رسمی به تمام ولایات ارسال شد. یعنی در هفدهم دی ماه سال ۱۳۱۴ طی جشن فارغ‌التحصیلی دختران بی‌حجاب در دانشسرای مقدماتی، به طور علنی بر کشف حجاب تاکید شد.

دیار آفتاب، رضاخان چه اهدافی را از اجرای قانون کشف حجاب دنبال می کرد؟

صالحی، از اهداف قانون کشف حجاب توسط رضاخان دین‌زدایی و مبارزه با اسلام بود. رضاخان پیش از رسیدن به قدرت به شدت تظاهر به دینداری می‌کرد و در مراسم‌های مذهبی و عزاداری‌ها حاضر می‌شد. و این رفتار تا رسیدن به تاج و تخت ادامه داشت و با تثبیت قدرت آرام آرام سیاست‌های ضد مذهبی خود را به اجرا درآورد. از این به بعد رضاخان که تجددگرایی و تضعیف احکام دینی را سرلوحه خود قرار داده بود؛ اقدامات مختلفی در خصوص مبارزه با حجاب انجام داد.

 به عنوان مثال حضور روز افزون موسیون‌های مذهبی، تاسیس مدارس جدید به سبک غربی، تاسیس کانون‌ها و انجمن‌های روشنگری، تغییر نظام آموزشی، اجباری کردن استفاده از کلاه، صدور قانون متحدالشکل کردن لباس و سرانجام کشف حجاب بانوان و ترویج بی‌قیدی در میان زنان و جلوگیری از زنان با حجاب در اماکن عمومی و تفریحی از جمله اقدامات وی در راستای تغییر اعتقادات و باورها و پوشش مردم بود.

 یکی از دلایل دیگر تصویب قانون کشف حجاب مقابله با روحانیون و تضعیف آنها بود. چون آنها را به عنوان سدی برای جلوگیری از انجام اقدامات خود محسوب می‌کرد. به گفته مخبرالسلطنه قصد اصلی رضاخان از تغییر لباس، از بین بردن لباس اهل علم و علما بود و همچنین ایجاد وابستگی فرهنگی به غرب و مسخ هویت فرهنگی مردم و جدایی آن‌ها از دین و مذهب بود. 

 

 رضا خان تحت تاثیر اقدامات آتاتورک در ترکیه این رفتارها را در پیش گرفته بود. در واقع کشف حجاب سوغات ترکیه بود که پهلوی به ایران آورد. یکی از مهمترین اهداف رضاخان این بود که می‌خواست خود را به کشورهای غربی ثابت کند.

 هرچند در بین خواص و روشنفکران توانست بی‌حجابی و بی‌بندوباری را رواج دهد اما در عموم جامعه این موضوع به شدت با مخالفت روبرو شد و حتی بعضی از زنان سالیان سال از خانه بیرون نیامدند تا مبادا مجبور به کنار گذاشتن حجاب خود باشند. این قانون با توجه به اینکه به شدت از طرف مردم سرکوب شد، نتوانست جایی بین مردم باز کند.

با اوج نارضایتی مردم و ترک کشور توسط رضاخان در سال ۱۳۲۰ اجرای قانون کشف حجاب خیلی سریع فراموش شد. وزارت فرهنگ دستور داد از ورود زنان بی‌حجاب به مدارس و دانشگاه جلوگیری شود و در تهران و سایر شهرها حجاب را دوباره بر سر گذاشتند.

 در سال‌های اخیر هم بعد از حوادث ۱۴۰۰ و اتفاقاتی که باعث اغتشاش شد دشمنان یک جنگ شناختی ایجاد کردند و باعث شد که شعار زن زندگی آزادی را رواج دهند و بحث حجاب اجباری را مطرح کنند و خواستار رفع آن شوند. اما در دولت شهید رئیسی با توجه به اینکه قانون حجاب و عفاف که مربوط به حمایت از خانواده و جوانی جمعیت و از سال ۹۳ بلاتکلیف مانده بود؛ در تاریخ بیست و چهارم مهر ۱۴۰۰ تصویب شد و مقرر شد طبق اصل ۸۵ قانون اساسی به مجلس شورای اسلامی تقدیم و پس از موافقت مجلس به مدت ۷ سال به صورت آزمایشی اجرا شود. در جلسه علنی ۲۶ اسفند سال ۹۹ با تایید شورای نگهبان به پیوست ابلاغ شد.

دیار آفتاب، قانون عفاف و حجاب و لایحه حمایت از خانواده در چه مرحله‌ای است و برای اجرا چه پیش نیازهای دارد؟

صالحی، قانون عفاف و حجاب و لایحه حمایت از خانواده از طریق ترویج فرهنگ و حجاب بعد از چندین بار رفت و آمد به مجلس و رفع ایرادات و اشکالات آن به صورت قانون درآمد. رئیس مجلس اعلام کرد که در تاریخ ۲۳ آذر ۱۴۰۳ برای اجرا به دستگاه‌های مختلف ابلاغ شود و همه موظف هستند آن را به طور کامل رعایت و اجرا کنند. و آن را سرلوحه فعالیت‌های خود قرار دهند.

ساختار اصلی این قانون ۵ فصل دارد که متشکل از تعاریف و کلیات، تکالیف دستگاه‌ها، تکالیف اختصاصی، وظایف عمومی، مسئولیت‌های اجرایی و جرایم و تخلفات است. در واقع در این قانون تلاش می‌شود تا نقش خانواده و دستگاه‌های اجرایی در ترویج فرهنگ و حجاب را برجسته کند.

 اگر بخواهد این قانون وارد کار شود و پذیرش عمومی داشته باشد؛ باید ابهاماتی که دارد برطرف شود.  یعنی کرسی‌های آزاداندیشی برگزار و در جلسات مختلف مباحثه و راهکارهایی برای اجرای بهتر آن ارائه شود.

 در واقع این قانون باید به مردم مفاهمه شود و همه گروه‌های اجرایی آن را به نحو احسن اجرا کنند. چرا که این قانون به سود همه آحاد مردم و باعث آرامش خانواده و در نهایت فرزندآوری و جوانی جمعیت است.

انتهای خبر/

اخبار مرتبط
آخرین اخبار