جیریایی ادامه داد: برگزاری رویدادهای متعدد فرهنگی و هنری می‌تواند در راستای زنده نگه داشتن ارزش‌های فرهنگی و هویت ایرانی–اسلامی نقش‌آفرین باشد و ما باید با همدلی و تلاش مشترک این مسیر را تقویت کنیم. 

رئیس حوزه هنری استان مرکزی همچنین از اساتید حاضر در نشست‌های تخصصی تقدیر کرد و گفت: در این دو روز مباحث ارزشمندی ارائه شد که می‌تواند راهگشای توسعه فرهنگی استان باشد و امید است با تعامل و هم‌افزایی گام‌های مؤثرتری در راستای اعتلای حوزه هنر و  فرهنگ سرزمین آفتاب برداریم.

استان مرکزی جغرافیای جاودانه علم و ادب 

 یوسفعلی میرشکاک اظهار کرد: استان مرکزی، منطقه‌ای وزیرخیز بوده و از دیرباز، تولید علم و ادب در نظر و عمل را به‌عنوان رسالت خود بر دوش داشته است.
وی افزود: اهالی این دیار در علوم نظری کوشیدند تا به مرتبه‌ای برسند که هیچ کمبودی در دانش باقی نماند.

وی با انتقاد از وضعیت امروز جامعه گفت: به هر میزان که از حیث صوری وضع‌مان بهتر شد و رفاه دنیوی‌مان بیشتر شد، اعتنای علمی‌مان کمتر شد و این فاجعه‌ای است که نیازمند تدبیر ویژه است.

شاعر و نویسنده معاصر راهکار برون‌رفت از این وضعیت را بازخوانی دیوان‌های کلاسیک و احیای سنت استاد و شاگردی دانست و تاکید کرد: پیشنهاد می شود که آثار بزرگان ادب در قالب جزوات منتخب و با توضیحات هنری منتشر شود تا علاقه‌مندان بتوانند به‌صورت جدی با میراث ادبی ایران آشنا شوند و این اقدام راهی برای بازگشت به سنت‌های اصیل ادبی باشد.  

میرشکاک با اشاره به معماری قصاید کلاسیک، نمونه‌ای از اشعار بزرگان را قرائت کرد و گفت: این اشعار همچون بناهای باستانی، معماری دقیق و استوار دارند ک بازخوانی چنین آثار و اشعاری می‌تواند نسل‌های تازه را با غنای دانش و ژرفای سخنوری ایرانی آشنا کند و عراق عجم همچنان می‌تواند الهام‌بخش آینده فرهنگ و ادب ایران باشد.

شاعر و نویسنده معاصر با اشاره به جایگاه تاریخی عراق عجم در تولید علم و ادب، از کاهش توجه جامعه ایرانی به دانش و فرهنگ انتقاد کرد و لزوم احیای سنت‌های ادبی و بازخوانی آثار بزرگانی سرزمین آفتاب تاکید کرد.

وی افزود:امیدوارم حوزه‌های هنری و فرهنگی با برگزاری نشست‌های هفتگی، زمینه بیان و یادگیری این اشعار را فراهم کنند.

آینده شعر فارسی در تلفیق هنرها و احضار متون کلاسیک رقم می‌خورد

قربان ولیئی با تأکید بر اینکه پاسداشت واقعی زبان فارسی تنها در شکرگزاری خلاصه نمی‌شود، گفت: این پاسداشت در شناخت، آموزش و به‌کارگیری صحیح زبان معنا پیدا می‌کند.
 وی افزود: ماندگاری زبان فارسی در تلفیق اعجازآمیز عشق و عقل نهفته است و آینده شعر فارسی با بهره‌گیری از متون کلاسیک و تلفیق هنرهای نوین شکل خواهد گرفت.  

این شاعر و نویسنده معاصر گفت: در زبان فارسی ابن‌سینا خردورزی کرده و حافظ، سعدی و مولانا شاهکارهای ادبی آفریده‌اند، این ظرفیت شگفت‌انگیز نشان می‌دهد که پاسداشت این زبان تنها به قدردانی محدود نمی‌شود.

وی ادامه داد: باید هوشیار باشیم که در کاربرد روزمره، واژگان بیگانه جایگزین فارسی نشوند، هرچند حتی در محافل رسمی شاهد بی‌توجهی به درست‌خوانی و درست‌نویسی هستیم.

ولیئی بر ضرورت توجه به شاهکارهای ادبی فارسی تأکید کرد و گفت: ماندگاری یک زبان به آثار ادبی آن وابسته است، شاهنامه، گلستان، مثنوی و دیوان حافظ برای ارتقای فرهنگی یک ملت کافی‌ است اما بی‌توجهی به این آثار موجب شده که ما بر سر گنج باشیم و همچنان در فقر فرهنگی بمانیم. 

وی زبان فارسی را «زبان شاعران» خواند و افزود: ماندگاری این زبان در تلفیق اعجازآمیز عشق و عقل نهفته است و بیشترین نمود و تجلی ادبیات فارسی در شعر بوده است.  

این شاعر و نویسنده معاصر با اشاره به جایگاه والای شاعران در فرهنگ ایرانی گفت: در هیچ جای جهان، شاعران به اندازه ایران تقدیس نشده‌اند؛ تا جایی که حافظ را در کنار قرآن قرار می‌دهند و نظامی گنجوی شاعران را پس از انبیا می‌نشاند. 

این استاد دانشگاه با بررسی تاریخ شعر فارسی گفت: آغاز شعر فارسی از قرون سوم و چهارم بوده و تا عصر نیما یوشیج ادامه یافته است چنانچه شعر فارسی را شاهکارهایی همچون شاهنامه، خمسه نظامی، بوستان و دیوان سنایی، مثنوی مولوی و دیوان حافظ بدانیم، اکنون شعر فارسی با جریان‌های معاصر شناخته می‌شود و فردای آن در پرتو تحولات علمی و هوش مصنوعی شکل می گیرد.  

وی گفت: تلفیق احساسات با خرد در آثار بزرگان چون نظامی، مولوی و سعدی موجب ماندگاری شعر فارسی شده است در این آثار حتی در جایی که عشق محور است، خرد نیز حضور دارد و در جایی که خرد محض مطرح می‌شود، عشق نیز دیده می‌شود.

ولیئی افزود: این تلفیق اعجازآمیز باعث شده ادبیات فارسی در عین زیبایی و بدیع بودن، سودمند نیز باشد به همین دلیل است که حافظ را می‌توان بزرگ‌ترین فرمالیست جهان دانست و مولوی را شوریده‌ترین شاعر که در غزل‌هایش انقلاب ادبی در فرم ایجاد کرده است. 

این استاد دانشگاه با اشاره به تعادل در آثار سعدی گفت: بوستان نشان‌دهنده دین‌ورزی و اخلاق‌گرایی اوست، در حالی که غزلیاتش عاشقانه‌ترین اشعار انسانی را در خود جای داده‌اند این تعادل میان معنویت و عشق انسانی یکی از وجوه اعجاز شعر دیروز فارسی است.  

وی با بررسی وضعیت شعر معاصر اظهار کرد: پس از نیما یوشیج، شعر فارسی وارد عصر جدیدی شد نیما شعر فارسی را به دو نیم کرد و راهی تازه گشود، اما اکنون شعر ما کمتر توانسته به اصالت و عمق دیروز نزدیک شود.

ولیئی بیان کرد:دیروز شعر فارسی با تلفیق عشق و خرد بیمه شد اما اکنون نیازمند بازگشت به همان اصالت‌ها است تا بتواند دوباره جایگاه خود را در فرهنگ و هویت ایرانی بازیابد. 

این شاعر و نویسنده معاصر با اشاره به وجود استثناها گفت: در صد سال اخیر شاعرانی چون پروین اعتصامی نشان دادند که می‌توان میراث‌دار سنت کلاسیک بود و شعر معاصر نیز می‌تواند حکمت و خرد را در خود داشته باشد.  

وی آینده شعر فارسی را در تلفیق هنرها و احضار متون کلاسیک دانست و گفت: گونه‌های تلفیقی و ادبی در حال شکل‌گیری هستند و یکی از راه‌های پاسداشت زبان فارسی، احضار و بازخوانی متون کلاسیک در قالب‌های هنری امروز است.

شاعر و استاد دانشگاه گفت: اگر کسی بر مبنای خسرو و شیرین یا تذکره‌الاولیا شعر بگوید، یا بر اساس بوستان سعدی اثری سینمایی خلق کند، این اقدام نه تنها اقتباس، بلکه احیای متن کهن و جلب توجه دوباره به آن خواهد بود.

این استاد دانشگاه افزود: «مرز میان واقعیت و مجاز در هنرهای تصویری آینده دگرگون خواهد شد. این تحولات فرصتی تازه برای شعر فارسی است تا با تلفیق هنرها و بهره‌گیری از متون کلاسیک، جایگاه خود را در جهان معاصر تثبیت کند.»  

وی ادامه داد: «شعر نیمایی و شعر سپید گام‌هایی در مسیر تحول ادبیات بودند. هر قالبی جایگاه خود را دارد و بخشی از جریان عمومی شعر فارسی است. شاعران باید بر این امر واقف باشند؛ ماندگاری شعر در گرو پاسخ به نیازهای بشر و خلق زیبایی است.»

ولیئی با اشاره به چشم‌انداز آینده شعر فارسی گفت: با پیشرفت فناوری و ترجمه‌های ماشینی، ادبیات فارسی بیش از پیش در جهان خواهد درخشید اما شعر آینده دیگر تنها بر کاغذ عرضه نخواهد شد، بلکه به صورت تلفیقی از کلمه، تصویر و موسیقی ارائه می‌شود.

این استاد دانشگاه تأکید کرد: از مهم‌ترین راه‌های پاسداشت زبان فارسی، احضار متون کلاسیک به دوران معاصر است. چنانچه خسرو و شیرین، تذکره‌الاولیا یا بوستان سعدی در قالب‌های هنری امروز بازخوانی شوند، توجه نسل جدید به شاهکارهای ادبی جلب خواهد شد و شعر فارسی جایگاه خود را در جهان معاصر تثبیت می‌کند.

 زبان فارسی ستون‌ استمرار هویت ایرانی در دل تاریخ است

زهیر توکلی با بررسی نقش زبان فارسی، عهدنامه‌های صلح دهقانان، سنت حسابداری و کتابت ساسانی، و سرمایه‌گذاری ایلخانان بر شاهنامه‌خوانی اظهار کرد: هویت ایرانی فراتر از هویت ملی و تابعیت سیاسی است. 

وی گفت: استمرار ایران نه تنها در سایه دولت‌های مرکزی بلکه با ستون‌های فرهنگی چون زبان فارسی، دبیران و شاهنامه‌خوانی ایلخانان معنا یافته و همین عناصر موجب شده‌اند ایران حتی در دوره‌های فروپاشی سیاسی نیز زنده بماند.  

این پژوهشگر و منتقد گفت: هویت ملی امری اعتباری و وابسته به دولت مدرن است، اما هویت ایرانی ریشه در تاریخ سه‌هزار ساله دارد، این هویت حتی در دوره‌هایی که ایران جغرافیایی فروپاشیده بود و پس از سقوط ساسانیان، استمرار یافت و باید اذعان کرد زبان فارسی، معماری، شهرسازی و آداب و رسوم از مهم‌ترین عوامل این استمرار هستند.  

وی با اشاره به فتوحات عرب‌ها در ایران افزود: دهقانان مناطق شرقی و شمال شرقی ایران با معاهده‌های صلح استقلال خود را حفظ کردند و همین استقلال موجب شد اسلام به‌تدریج و نه با زور شمشیر در ایران نفوذ کند و در نتیجه زبان فارسی و آداب ایرانی در کنار اسلام باقی ماند و هویت ایرانی استمرار یافت.  

این پژوهشگر و منتقد گفت: دبیران زرتشتی و مسیحی تا دهه‌ها پس از فتوحات همچنان محاسبات مالیاتی را به زبان پهلوی انجام می‌دادند اما بعدها با پذیرش اسلام، همین دبیران بنیان‌گذاران نثر عربی شدند و متون پهلوی مانند خدای‌نامه و تاج‌نامه را به عربی ترجمه کردند و از دل همین کاتبان، دستگاه وزارت شکل گرفت و نخستین وزیران ایرانی در خلافت اسلامی ظهور کردند.  

توکلی ادامه داد: سنت حسابداری و کتابت ساسانیان، همراه با جزوه‌های علمی و اندرزنامه‌ها، به فرهنگ اسلامی منتقل شد، حتی واژه ادب از فرهنگ ساسانی وارد زبان عربی شد و این انتقال سبب استمرار اندیشه سیاسی ایران در آثاری چون سیاست‌نامه خواجه نظام‌الملک و قابوس‌نامه عنصرالمعالی بود. 

وی با اشاره به نقش ایلخانان در پاسداشت فرهنگ ایرانی بیان کرد: ایلخانان با سفارش شاهنامه‌های نفیس و مینیاتورهای عظیم، نشان دادند که هنر دبیران ایرانی همچنان زنده است همچنین خاندان جوینی و خواجه نصیرالدین طوسی در کنار مغولان ایستادند و آنان را ایرانی کردند و حدود پنجاه سال پس از هلاکو، ایلخانان مسلمان و شیعه شدند و شاهنامه‌خوانی به نماد استمرار ایرانیت بدل شد.

این منتقد ادبی افزود: محمد قزوینی در یکی از نامه‌هایش اشاره کرده بود که هزینه‌های عظیم ایلخانان برای تولید شاهنامه‌های مینیاتور، نشان‌دهنده اعتقاد افسانه‌ای آنان به جایگاه شاهنامه در فرهنگ ایرانی است، این سرمایه‌گذاری نه تنها یک پروژه هنری، بلکه پاسداشت میراث دبیران و استمرار هویت ایرانی بود.

توکلی همچنین به پژوهش‌های معاصر اشاره کرد و گفت: نگین یاوری در مقالات خود، به‌ویژه در مجموعه تاریخ ایران دانشگاه آکسفورد به سرپرستی دکتر تورج دریایی، نقش دبیران در حفظ هویت ایرانی را بررسی کرده است و این پژوهش‌ها نشان می‌دهد که دبیران نه تنها در دستگاه اداری، بلکه در انتقال فرهنگ و هنر ایرانی به دوره اسلامی نقش اساسی داشتند. 

وی افزود: ایران بارها در معرض خطر جنگ، تجزیه و فروپاشی قرار گرفته است، اما هویت ایرانی توانسته خود را بازسازی کند و یکی از مهم‌ترین حامل‌های این هویت زبان فارسی بوده است چرا که این زبان نه تنها ابزار ارتباط، بلکه ستون اصلی فرهنگ ایرانی است که میراث فکری و ادبی ایران را در طول قرون منتقل کرده است.

این پژوهشگر و منتقد تاکید کرد: استمرار هویت ایرانی در طول تاریخ بر سه ستون استوار بوده است و زبان فارسی به‌عنوان مهم‌ترین حامل فرهنگ، سنت دبیران و کتابت به‌عنوان انتقال‌دهنده اندیشه سیاسی و ادبی، و شاهنامه‌خوانی به‌عنوان نماد فرهنگی است و  این عوامل موجب شدند ایران حتی در دوره‌های فقدان دولت مرکزی، همچنان به‌عنوان یک هویت تاریخی و فرهنگی باقی بماند.

انتهای خبر/