زندگی‌نامه امام حسن مجتبی(ع)

به گزارش «دیار آفتاب»؛ امام حسن مجتبی(ع) امام دوم شیعیان است، اولین فرزند امام علی(ع) و حضرت فاطمه(س) و نخستین نوه پیامبر اسلام(ص) که در ۱۵ رمضان سال سوم هجری در مدینه چشم به جهان گشود و در ۲۸ صفر سال ۵۰ هجری قمری و در سن ۴۷ سالگی به شهادت رسید.

پیامبر اعظم(ص) به دستور خداوند، ایشان را حسن نام‌گذاری و گوسفندی قربانی کردند و موی سر آن نورسیده را تراشید و به‌اندازه وزن آن، نقره صدقه داد. آن حضرت در ۳۷ سالگی بعد از شهادت پدر بزرگوارشان حضرت علی(ع) در ۲۱ ماه رمضان سال ۴۰ هجری قمری به امامت رسید و در سال ۴۱ ه‍جری قمری مجبور به صلح با معاویه شد. دوره حکومت آن حضرت ۶ ماه و سه روز طول کشید. امام حسن پس از صلح، به مدینه رفت و ۱۰ سال تا هنگام شهادت در مدینه بود. آن امام همام(ع) سرانجام در ۲۸ صفر سال ۵۰ هجری قمری و در سن ۴۷ سالگی، به اغواء و تحریک معاویه و به دست همسر خود (جعده)، به‌واسطه آب زهرآلودی مسموم شد و به شهادت رسید. تنها کنیه امام مجتبی علیه‌السلام «ابومحمّد» است.

همسران و فرزندان امام حسن(ع)

از امام حسن مجتبی(ع) ۱۵ فرزند بر جای مانده است که اسامی آنها، با تفکیک مادرانشان، عبارت‌اند از: زید، امّ الحسن و امّ الحسین؛ از مادری به نام «بشیر» بنت ابی مسعود. حسن، (معروف به حسن مثّنی)؛ از مادری به نام «خولة» بنت منصور. قاسم، عبداللّه و عمر؛ از مادر کنیز. عبدالرحمن؛ از مادر کنیز. حسین، فاطمه و طلحه؛ از مادری به نام «امّ اسحاق» بنت طلحة بن عبداللّه. فاطمه، رقیّه و امّ سلمه؛ که مادرانشان متفاوت بوده است. بر اساس بیان تاریخ‌نگاران، فقط حسن و زید، صاحب نسل بوده‌اند و از سایر فرزندان امام مجتبی(ع) نسلی باقی نمانده است.

امامت و خلافت

امام حسن(ع)، مسئولیت خلافت را در جوی مضطرب و ناآرام و در وضعی بسیار پیچیده و پرتنش که در پایان زندگانی پدر بزرگوارش امام علی(ع) بروز کرده و شعله‌ور شده بود به عهده گرفت. امام حسن(ع) حکومت خود را با مردمی شروع کرد که به مکتبی بودن مبارزه و هدف‌های آن، ایمان واضح و کاملی نداشتند و آنان را از جنبه دینی و اسلامی با خواسته‌های مبارزه هماهنگی نبود و در آن هنگام به چهار حزب تقسیم شده بودند که به شرح ذیل است:

الف - حزب امویان: این حزب از گروه‌های قومی تشکیل شده بود که از نفوذ بسیار برخوردار بودند و پیروان فراوانی داشتند. آنها در محیط شیعیان امام حسن برای پیروزی معاویه کار و فعالیت داشتند و به‌منزله جاسوسان و مأموران مخفی، حرکات امام را زیر نظر داشتند.

ب – خوارج: بیشتر اهل کوفه به جنگ اصرار داشتند تا جایی که وقتی می‌خواستند با امام حسن(ع) بیعت کنند، با آن بزرگوار شرط کردند که باید با این تجاوز کنندگان گمراه حکومت بجنگند اما امام نپذیرفت.

ج – شکاکان: آنان کسانی بودند که دعوت خوارج در آنان تأثیر گذاشته بود، بدون این‌که از آنان باشند. آنها افرادی فرصت‌طلب و دو دل بودند و خوی فرار بر طبیعت آنان غالب بود.

د - حمراء (سرخ): آنان پاسبانان «زیاد» بودند و می‌خواستند که سربازان شخص پیروز و شمشیرهای شخص غالب باشند. کارشان به‌جایی رسید که کوفه را به خود نسبت دادند.

فضایل و مناقب امام حسن مجتبی(ع)

از برجسته‌ترین فضایل امام مجتبی(ع) این است که او جزو اصحاب کساء، آل عبا و از اهل‌بیت پیامبر(ص) است؛ اهل‌بیتی که آیات فراوانی در شأن ایشان نازل شده است. آیه تطهیر از جمله آن آیات است: عمر بن ابی سلمه (پسر همسر رسول خدا(ص) ) می‌گوید: پیامبر در خانه امّ‌سلمه حضور داشت که این آیه نازل شد: «انّما یُریدُ اللّه لیُذهب عنکم الرّجس اهل البیت و یطهّرکم تطهیراً»؛ خداوند اراده کرده است که از شما اهل‌بیت، پلیدی را بزداید و پاکیزگی‌تان بخشد. در این هنگام حضرت، دخترش فاطمه و پسرانش حسن و حسین را فراخواند و عبائی را بر سر آنها افکند و در حالی‌که علی پشت سر او ایستاده بود، فرمود: «اللّهمّ هؤُلاء اهلُ بیتی فَاَذْهَبْ عَنهُمُ الرّجسَ و طَهِرْهُم تَطهیراً؛ پروردگارا! اینان اهل‌بیت من هستند، پس پلیدی را از آنان دور فرما و آنان را پاکیزه گردان». امّ‌سلمه از آن حضرت پرسید: آیا من نیز جزو آنان هستم؟ رسول خدا صلی‌الله علیه و آله و سلم پاسخ داد: «تو در جایگاه خودت هستی، جایگاه تو بسیار نیکو است». حضور امام مجتبی علیه‌السلام در جریان «مباهله» نیز نشانه اعتبار و اهمیتی است که رسول خدا(ص) برای امام حسن مجتبی(ع) قائل شده است و نیز حضور آن حضرت در «بیعت رضوان» و بیعت نمودن پیامبر با او، جایگاه رفیع آن امام همام را نشان می‌دهد.

سیره اخلاقی امام حسن مجتبی علیه‌السلام

روش، منش، رفتار و کردار امام حسن مجتبی(ع) نمونه روزگار بود. در یک جمع‌بندی می‌توان چنین نتیجه گرفت که تاریخ نویسان مهم‌ترین برجستگی‌های اخلاقی آن حضرت را «بخشنده‌ترین، بزرگمنش‌ترین، با سخاوت‌ترین، حلیم‌ترین، زاهدترین، راست‌گوترین، پارساترین، عابدترین، گرامی‌ترین، پرگذشت‌ترین و دارای گشاده‌ترین سینه در میان مردم» ثبت و ضبط کرده‌اند.

کرامت و بخشندگی امام حسن(ع)

امام حسن مجتبی(ع) به «کریم اهل‌بیت» شهرت دارد که رفتار کریمانه او در سینه تاریخ موج می‌زند و جهانیان سرگشته درهم و دینار را به تحیّر وا می‌دارد. فردی از چادرنشینان خدمت امام مجتبی علیه‌السلام شرفیاب شد. قبل از آنکه اظهار نیاز کند، حضرت امر فرمود که هرچه در خزانه هست، به او بدهند. وقتی به سراغ خزانه رفتند، مبلغ بیست هزار درهم یافتند و همه را به سائل نیازمند دادند.

جملاتی گوهربار از امام حسن مجتبی(ع)

• بر شما باد به تفکر، که تفکر مایه حیات قلب شخص بصیر و کلید در حکمت است.
• هیچ گروهی با هم مشورت نکردند، مگر آن‌که به راه پیشرفت خود رهنمون شدند.
• تمام کردن احسان، از آغاز کردن آن بهتر است.
• هر کس احسان‌های خود را بر شمرد، بخشندگی خود را تباه کرده است.
• احسان آن است که تأخیری در پیش و منتی در پس نداشته باشد.
• هر که به حُسن اختیار خدا برای خود اعتماد کند، آرزو نمی‌کند که در حالتی جز آن چه خدا برایش اختیار کرده است، باشد.
• خوش‌رفتاری با مردم، رأس خرد است.
• نشانه برادری، وفاداری در سختی و آسایش است.
• هرگاه شنیدی شخصی آبروی مردم را می‌ریزد، بکوش تا تو را نشناسد.
• با همسایه‌ات به نیکی همسایگی کن تا مسلمان باشی.

انتهای پیام/