پنجم مرداد ۳ روایت از مقاومت اراکی‌ها

سال ۱۳۶۵، نقطه عطفی دیگر در تاریخ این شهر به شمار می‌آید. در این سال، با افزایش حملات هوایی عراق به شهرهای ایران، اراک نیز هدف قرار گرفت. پنجم مرداد آن سال، یکی از روزهای تلخ برای مردم اراک بود؛ نه فقط از نظر آسیب‌های جانی و مالی، بلکه به خاطر فضای رعب‌انگیزی که در شهر ایجاد شد. با وجود این فشارها، همبستگی اجتماعی مردم چشمگیر بود. پناه دادن به آسیب‌دیدگان، کمک‌رسانی به مصدومان و مشارکت در نوسازی زیرساخت‌ها، صحنه‌های شورانگیزی از نوع‌دوستی و انسجام مردمی را رقم زد.

اما پنجم مرداد ۱۳۶۷، تنها چند روز پیش از پایان رسمی جنگ ایران و عراق، فضای شهر به طرز ملموسی تغییر کرده بود. امید به پایان نبردها و بازگشت آرامش در ذهن‌ها شکل گرفته بود؛ اما هنوز سایه جنگ بر سر اراک و دیگر شهرها سنگینی می‌کرد. در این روز، برخلاف تلخی‌های سال‌های قبل، نشانه‌هایی از نگاه به آینده و آغاز بازسازی کشور نمایان شد. گرچه آسیب‌ها زیاد بودند، اما روحیه مردم به سمت همبستگی، برنامه‌ریزی برای توسعه و امید به فردایی روشن حرکت می‌کرد.

61/5/5 (عملیات رمضان، آزادسازی خرمشهر)

پس از فتح خرمشهر در خرداد ۱۳۶۱، ایران تصمیم گرفت وارد خاک عراق شود تا با فشار نظامی، صدام را وادار به پذیرش صلح کند.

عملیات رمضان در منطقه شلمچه و شرق بصره طراحی شد؛ منطقه‌ای با استحکامات سنگین و میدان‌های مین گسترده که ارتش عراق در مدت کوتاهی ایجاد کرده بود.

پنج‌مرداد ۱۳۶۱، که با عنوان «پنج‌پنج ۶۱» شناخته می‌شود، این روز به‌عنوان یکی از روزهای مهم و نمادین در تاریخ دفاع مقدس مردم اراک به حساب می آید. پنج‌پنج 61 با عملیات رمضان هم‌زمان شد؛ عملیاتی گسترده که پس از آزادسازی خرمشهر، با هدف ورود به خاک عراق و اعمال فشار برای پذیرش صلح، در منطقه شلمچه و شرق بصره آغاز شد.

در عملیات رمضان که در 5 مردادماه 61 انجام شد، رزمندگان غیور اراکی نقش برجسته‌ای ایفا کردند. بسیاری از نیروهای بسیجی و ارتشی از استان مرکزی، به‌ویژه شهر اراک، در قالب تیپ‌ها و گردان‌های مختلف در عملیات رمضان حضور داشتند. این روز برای مردم اراک یادآور رشادت، ایثار و شهادت ده‌ها جوان دلیر است که در گرمای طاقت‌فرسای جنوب، در برابر استحکامات سنگین دشمن بعثی ایستادگی کردند.

پنج‌‌پنج ۶۱ نه ‌تنها یادآور عملیات غرورآفرین رمضان با حضور اراکی‌های غیور بود، بلکه نمادی از مقاومت مردم اراک در جبهه حق علیه باطل برابر تجاوز دشمن تا دندان مسلح و مورد حمایت استکبار جهانی است. 

بسیاری از شهدای عملیات رمضان از جوانان اراکی بودند که با روحیه‌ای بی‌نظیر، در گرمای سوزان و طاقت‌فرسای جنوب، در برابر تانک‌ها و آتش سنگین دشمن ایستادگی کردند.

خاطره رشادت‌های جوانان اراکی، به ‌ویژه در روز پنجم مرداد، چنان در ذهن مردم اراک نقش بسته که این روز به عنوان «روز ایثار و مقاومت» شناخته شده است.

65/5/5 (روز خونین اراک)

پنجم مردادماه ۶۵، روزی که برای همیشه در حافظه تاریخی مردم اراک به‌عنوان پنج‌پنج ۶۵ یا همان روز خونین اراک ثبت شده است؛ روزی که آسمان، خیابان و بیمارستان‌های شهر صنعتی اراک با حملات هوایی رژیم بعث عراق شاهد یکی از بدترین و تلخ‌ترین روزها در دوران دفاع مقدس بود.

در صبح داغ تابستانی 65/5/5، حدود ساعت ۹:۱۰ صبح بود که چند فروند جنگنده عراقی با عبور از مرزهای هوایی کشور، به سوی سه کارخانه بزرگ و حیاتی یعنی واگن‌پارس، آلومینیوم ایران (ایرالکو) و آذرآب در اراک یورش بردند. صنایعی مانند واگن‌پارس، ماشین‌سازی، آلومینیوم و آذرآب  در اراک نه تنها ستون فقرات اقتصادی منطقه و کشور بودند، بلکه در پشتیبانی از جبهه‌های جنگ از تولید قطعات نظامی تا ساخت پل‌های شناور و تجهیزات دفاعی نیز نقش بسیار کلیدی داشتند.

در آن روز هواپیماها در ارتفاع پایین پرواز کردند و با شلیک راکت‌ها، محوطه‌های صنعتی را بمباران کردند. این حمله با دقت و برنامه‌ریزی با نفوذ ستون پنجم انجام شد و کارگرانی که در شیفت صبح مشغول کار بودند، بی‌دفاع و غافلگیر، هدف مستقیم این حمله قرار گرفتند به طوریکه فضای شهر اراک را دود و آتش فرا گرفت و این شهر صنعتی را در اندوه فرو برد.

در این حمله ناجوانمردانه هواپیماهای بعثی عراق، ۷۷ نفر از مجموع کارگران و کارکنان این صنایع به شهادت رسیدند و صدها نفر دیگر مجروح شدند. شرکت آلومینیوم ایران با ۳۷ شهید، واگن‌پارس با ۳۵ شهید،گ و آذرآب با پنج شهید، بیشترین  این افراد، نه در میدان جنگ، بلکه در سنگر تولید و تلاش، جان خود را فدای وطن کردند.

65/5/5، روز نماد ایثار و مقاومت مردمی است که حتی در پشتیبانی از خطوط مقدم، همیشه با جان و دل در خدمت و دفاع از کشور پیش‌قدم بودند. این روز، نه‌تنها یادآور مظلومیت کارگران، بلکه نشان‌دهنده اهمیت صنایع در جنگ و نقش حیاتی آن‌ها در پشتیبانی از رزمندگان است.

امروز، با گذشت سال‌ها و عبور از آن واقعه، هنوز هم خاطره آن روز نیز در دل مردم اراک زنده است و هر ساله در پنجم مرداد، مراسم بزرگداشت شهدای صنایع نیز برگزار می‌شود تا نسل‌های جدید بدانند که امنیت و استقلال امروز، حاصل خون دل‌ها و جان‌فشانی‌های دیروز است.

پنج‌پنج ۶۵، فقط یک برگ از تاریخ نیست بلکه یک روایت از شجاعت، مظلومیت و ایستادگی مردمی که در دل آتش، خم به ابرو نیاوردند.

67/5/5 (عملیات غرورآفرین مرصاد)

۵ مرداد ۱۳۶۷ یکی از روزهای مهم و تاریخی در تقویم نظامی ایران است که در بستر جنگ ایران و عراق در تحولات سیاسی هشت سال دفاع مقدس، دورانی بامعنا است که اهمیت ویژه‌ای دارد. این روز با اتفاقات ناگوار و تصمیمات سرنوشت‌سازی که داشت در حافظه همه مردم ایران ماندگار شده است.

در 67/5/5، ایران قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل را پذیرفت. این قطعنامه در سال ۶۶ صادر شده بود که  خواستار آتش‌بس فوری به همراه بازگشت تمامی نیروها به مرزهای بین‌المللی و پایان رسمی جنگی بود. امام خمینی (ره) در بیانیه‌ای تاریخی، پذیرش قطعنامه را به «نوشیدن جام زهر» تشبیه کرد، عبارتی که نشان می دهد این تصمیم برای حضرت امام و ملت ایران بسیار تلخ است.

عملیات غرورآفرین مرصاد که در 67/5/5 انجام شد یکی از سرنوشت‌سازترین نبردهای تاریخ دفاع مقدس ایران به حساب می‌آید که در پنج مرداد ۱۳۶۷، اندکی پس از اعلام پذیرش قطعنامه ۵۹۸، در غرب کشور شکل گرفت. این عملیات واکنشی بود به حمله سازمان مجاهدین خلق که با حمایت گسترده ارتش عراق و کشورهای غربی تلاش داشتند از مسیر بازی دراز کرمانشاه وارد کشور و به تهران نفوذ کنند.

نیروهای مجاهدین خلق با تجهیزات و ادوات سنگین، حمایت لجستیکی و اطلاعاتی ارتش عراق، از مرز خسروی وارد کشور شدند و شهرهای استان کرمانشاه مانند قصر شیرین، سرپل ذهاب، کرند غرب و اسلام‌آباد غرب را اشغال کردند. آن‌ها با شعارهایی چون «امروز مهران، فردا تهران» قصد داشتند تا ظرف دو روز تهران را تسخیر کنند. اما نیروهای مجاهدین خلق این رویا و توهم را در عبور از تنگه چهارزبر، جایی که بعدها به تنگه مرصاد معروف شد، برای آنها به کابوس بدل شد.

فرماندهی عملیات غرورآفرین مرصاد را شهید علی صیاد شیرازی یکی از فرماندهان وقت ارتش جمهوری اسلامی ایران برعهده داشت. نیروهای سپاه، بسیج، ارتش و هوانیروز در یک عملیات منسجم و هماهنگ با استفاده از زمین‌گیر کردن ستون‌های ادوات زرهی دشمن، حملات کمین مسیر پیشروی آنان را مسدود کردند. 

طی این عملیات، تعداد زیادی از نیروهای مجاهدین کشته یا اسیر شدند و بسیاری از تجهیزات نظامی سنگین آنان از بین رفت. برخی فرماندهان ارشد گروه نیز در همان تنگه مرصاد به هلاکت رسیدند. شکست سنگین عملیات فروغ جاویدان که توسط مجاهدین طراحی شده بود، سبب فروپاشی گسترده این سازمان و از بین رفتن نفوذ سیاسی و نظامی آن در داخل و خارج کشور شد.

به گزارش «دیار آفتاب» در مجموع، پنجم مرداد برای شهر اراک در سال‌های ۱۳۶۱، ۱۳۶۵ و ۱۳۶۷ صرفاً یک روز تقویمی نیست؛ بلکه نمادی از تحولات پی‌ در پی، سختی‌ها و ایستادگی‌هاست. این روز بازتابی از تاریخ پُرچالش مردمی است که همواره در بزنگاه‌های سرنوشت‌ساز، با عزم و آگاهی، نقش مؤثری در مسیر تاریخ ایفا کرده‌اند. اراک در این روزها، تنها یک شهر صنعتی نبود؛ بلکه سنگری از اراده، تلاش و امید بود.

انتهای خبر/