ایران امام رضا (ع)، پیوند تمدن و معنویت

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «دیار آفتاب» امیرحسین مهرجو در یادداشتی نوشت: دهه کرامت، فصلی است در تقویم دل‌های مؤمنان که رایحه عطرآگین رضوی از مشهد تا قم و از قم تا سراسر ایران و جهان اسلام می‌پیچد. دهه‌ای که با میلاد حضرت فاطمه معصومه (س) آغاز می‌شود و با میلاد حضرت علی بن موسی‌الرضا (ع) به اوج می‌رسد.

این دهه، فرصتی است برای بازخوانی سیره اهل بیت (ع) با محوریت دو چهره درخشان از تبار نبوی که هر دو، بر بلندای معنویت و عقلانیت در ایران زمین، پرچم‌دار کرامت و هدایت شدند.

شعار امسال دهه کرامت، «ایران، امام رضا (ع)» است، شعاری که بار سنگینی از معنا در خود دارد.

از یک سو، به هویت ایرانی - شیعی ملت ما اشاره دارد که با حضور امام هشتم در سرزمین خراسان، غنا یافت و در طول قرون، به بستری برای نشر مکتب اهل بیت (ع) تبدیل شد و از سوی دیگر، امام رضا (ع) به‌عنوان امام گفتگو، عقلانیت، علم و کرامت، چهره‌ای فراسرزمینی است که ایران را در ردیف تمدن‌سازان فرهنگی جهان اسلام قرار داد.

امام رضا (ع)، نه فقط امام علم و مناظره بود، بلکه امام کرامت نیز بود. کرامتی که در نگاه، رفتار، گفتار و سلوک فردی و اجتماعی ایشان متجلی بود.

امام رضا (ع) حتی در سخت‌ترین شرایط سیاسی و در میان فشارهای حکومت عباسی، از محبت و بزرگواری نسبت به مردم و حتی دشمنان  دست نکشید.

روایت‌های متعددی از مهمان‌نوازی، بخشندگی، تواضع و رفتار انسان‌دوستانه آن حضرت با اقشار مختلف مردم در تاریخ نقل شده است. گشودن در خانه بر روی نیازمندان، غذا دادن با دست خود به فقرا، دیدار با بیماران و حتی نشستن بر سر سفره با غلامان و خدمتکاران، بخشی از سیره کرامت‌مدار آن امام همام است.

دهه کرامت در حقیقت فرصتی است برای احیای این سیره، برای آنکه جامعه اسلامی به یاد آورد که قدرت و مقام، تنها در سایه تواضع، علم، اخلاق و کرامت حقیقی معنا می‌یابد.

امام رضا (ع) با هجرت تاریخی خود به خراسان، مسیر جدیدی را در فرهنگ تشیع گشود. حضور ایشان در ایران، نه تنها رنگ تازه‌ای به هویت مذهبی و فرهنگی این سرزمین بخشید، بلکه آن را در محور تمدن نوین اسلامی قرار داد.

با حضور امام رضا (ع) در مرو و دربار مأمون، علم و عقلانیت به میدان آمد. امام در مناظرات متعدد با متکلمان، فلاسفه، علمای ادیان مختلف، نشان داد که دین اسلام، دین عقل و استدلال است. 

ولادت امام رضا (ع) در یازدهم ذی‌القعده سال ۱۴۸ هجری، آغازی بود بر دوران درخشانی از رهبری معنوی و معرفتی، ایشان در خانواده‌ای متولد شد که سرشار از علم و تقوا بود. پدر بزرگوارشان، امام موسی کاظم (ع) و مادرشان نجمه خاتون، از بانوان پاک‌نهاد و پرهیزگار بودند.

امام رضا (ع) از کودکی با نشانه‌هایی از علم، حلم و معنویت ممتاز بود. در دوران نوجوانی، هم‌پای پدر در امور علمی و هدایت شیعیان نقش ایفا می‌کرد و پس از شهادت پدر، مسئولیت امامت را بر دوش گرفت. این امامت در یکی از پیچیده‌ترین دوره‌های تاریخ عباسیان شکل گرفت، دوره‌ای که نیازمند رهبری حکیمانه، دقیق و صبورانه بود.

دهه کرامت با ولادت حضرت فاطمه معصومه (س) آغاز می‌شود، بانویی از تبار نور که در علم، ادب، تقوا و معرفت، همچون برادرش، الگوی شایسته‌ای برای زنان مسلمان است. هجرت ایشان از مدینه به قم و رحلتشان در این شهر، موجب شد که قم به پایتخت علمی و دینی شیعه در قرون بعد تبدیل شود.

امروز اگر حوزه علمیه قم، کانون مرجعیت و تولید اندیشه دینی در دنیاست، آغاز آن را باید در وجود کریمه اهل بیت (س) جستجو کرد. تجلیل از شخصیت حضرت معصومه (س)، به معنای تکریم جایگاه بانوان اندیشمند و فهیم در جامعه اسلامی است.

یکی از مهم‌ترین محورهای دهه کرامت، ترویج فرهنگ خدمت‌رسانی است. سیره رضوی، سیره‌ی خدمت‌گزاری بی‌منت به مردم است. امام رضا (ع) نه تنها به نیازهای مادی افراد پاسخ می‌داد، بلکه همواره دغدغه عزت انسانی ایشان را داشت.

در دنیای امروز که فقر، تبعیض، خشونت و بی‌عدالتی رشد یافته‌اند، برگشتن به آموزه‌های امام رضا (ع) و تلاش برای ساختن جامعه‌ای بر محور عدالت، اخلاق و خدمت بی‌منت، رسالتی جدی برای همه دوستداران اهل بیت است.

در جامعه‌ای که گاه گرفتار ناامیدی، پوچی و سردرگمی در برابر تهاجم فرهنگی و بحران‌های اجتماعی می‌شود، دهه کرامت، پیامی روشن برای بازگشت به نور ایمان و کرامت انسانی دارد. جوان امروز، نیازمند الگوست، الگویی که هم از نظر عقل، هم از نظر دل، او را اقناع کند.

امام رضا (ع) همان الگویی است که جوان امروز می‌تواند در او تلفیقی از علم، محبت، تقوا، شهامت، گفتگو و پیشرفت را بیابد.

در راستای گسترش فرهنگ کرامت و خدمت‌رسانی، دهه کرامت به کارزاری اجتماعی نیز تبدیل شده است. 

فعالیت‌هایی همچون کاروان‌های مردمی و حضور خدام حرم در مناطق محروم، بیمارستان‌ها، زندان‌ها و میان مردم، نشان از نهادینه شدن روحیه احسان، امید و یاری رساندن به یکدیگر دارد، روحیه‌ای که از سیره امام رضا (ع) سرچشمه می‌گیرد. این فعالیت‌ها به جامعه می‌آموزند که کرامت تنها یک ویژگی فردی نیست، بلکه سازوکار اجتماعی و فرهنگی‌ای است.

در این دهه، نسل جدید و اقشار مختلف جامعه مخاطب مستقیم برنامه‌های فرهنگی و معرفتی قرار گرفته‌اند.

از دانش‌آموزان گرفته تا معلمان، هنرمندان، کارگران و خانواده‌ها، همه در برنامه‌هایی هدفمند شرکت داده شده‌اند تا آشنایی‌شان با سیره اهل بیت (ع) به‌ویژه امام رضا (ع)، عمق یابد. این رویکرد مشارکت‌محور، نشان می‌دهد که دهه کرامت نه تنها جشن و مناسبت مذهبی، بلکه بستری پویا برای تقویت هویت دینی، معنویت اجتماعی و گفتگوی نسل‌هاست.

شعار «ایران، امام رضا (ع)» بدین معناست که ایران امروز، میراث‌دار فرهنگ رضوی است. فرهنگی که به علم‌آموزی، گفتگو، ادب، مهربانی، دیانت و در عین حال مقابله با ظلم و فساد دعوت می‌کند. اگر ما امروز داعیه‌دار تمدن نوین اسلامی هستیم، مسیر آن بی‌شک از حرم رضوی می‌گذرد.

شعار «ایران، امام رضا (ع)» تنها یک جمله تبلیغاتی نیست، بلکه بازنمایی حقیقتی تاریخی، فرهنگی و معنوی است. ایران، خانه امام رضا (ع) است؛ چه از نظر خاک (حرم مطهر)، چه از نظر جان (عشق به اهل بیت). حرم رضوی، قلب تپنده هویت شیعی ایرانی است.

در روزگار ما، اگر ایران در برابر هجمه‌ها ایستاده و راه مقاومت و عزت را ادامه می‌دهد، بخشی از این روحیه، برگرفته از فرهنگ رضوی است.

در دهه کرامت، هر مسجد، مدرسه، خانه و نهاد فرهنگی می‌تواند نماینده‌ای از خورشید کرامت باشد. با برپایی جلسات معارف رضوی، اردوهای زیارتی، خدمات اجتماعی، حمایت از خانواده‌ها و جوانان، و بازگویی سیره بزرگان اهل بیت به زبان امروز باشد که در پرتو نور امام رضا (ع)، ایران ما بیش از پیش، سرزمین کرامت و ایمان و پیشرفت گردد.