وصف قرآن کریم

به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «دیار آفتاب» هر روز یک حکمت از نهج‌البلاغه امیرالمؤمنین علی (ع) را می‌خوانیم.

وَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ یَقُولُ «ما فَرَّطْنا فِی الْکِتابِ مِنْ شَیْءٍ» وَ فِیهِ [تِبْیَانُ کُلِ] تِبْیَانٌ لِکُلِّ شَیْءٍ، وَ ذَکَرَ أَنَّ الْکِتَابَ یُصَدِّقُ بَعْضُهُ بَعْضاً وَ أَنَّهُ لَا اخْتِلَافَ فِیهِ، فَقَالَ سُبْحَانَهُ «وَ لَوْ کانَ مِنْ عِنْدِ غَیْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِیهِ اخْتِلافاً کَثِیراً»، وَ إِنَّ الْقُرْآنَ ظَاهِرُهُ أَنِیقٌ وَ بَاطِنُهُ عَمِیقٌ، لَا تَفْنَی عَجَائِبُهُ وَ لَا تَنْقَضِی غَرَائِبُهُ وَ لَا تُکْشَفُ الظُّلُمَاتُ إِلَا بِهِ.

ترجمه:

(خداوند) می‌گوید: «ما در این کتاب چیزی را فرو نگذاشته‌ایم. یا: «در آن بیان هر چیزی است» و نیز بعضی از قرآن بعض دیگر را تصدیق می‌کند و در آن هیچ اختلافی نیست، که، «اگر نه از سوی خدا آمده بود در آن اختلاف بسیار می‌یافتند». قرآن ظاهرش زیباست و باطنش ژرف است. عجایبش انتها نپذیرد و غرایبش پایان نگیرد. و تاریکی جز بدان از میان نرود.

شرح:

سپس بار دیگر امام (علیه السلام) به اصل مسأله باز می‌گردد و این حقیقت را روشن می‌سازد که اسلام برای تمام نیازهای زندگی بشر، آنچه از احکام لازم بوده است تشریع کرده و چیزی فروگذار نکرده است. و به این ترتیب مسأله «ما لا نَصَّ فیهِ لا حُکْمَ فیهِ؛ آنچه نصّی در آن وارد نشده حکمی ندارد» را از آنها می‌گیرد و می‌گوید: «خداوند سبحان می‌فرماید: ما هیچ چیزی را در قرآن فروگذار نکردیم و در قرآن بیان همه چیز آمده است!» (وَاللهُ سُبْحانَهُ یَقُولُ: «ما فَرَّطْنا فِی الْکِتابِ مِنْ شَیْء وَ فیهِ تِبْیان لِکُلِ شَیْء). (۱) 
این دو آیه گواه روشنی است بر این که خداوند هرگز دین ناقصی نازل نکرده و از کسی برای تکمیل آن استمداد نجسته است؛ بلکه همه آنچه مورد نیاز است در قرآن مجید آمده، بخشی در عمومات قرآن، و بخشی در احکام خاصّه که شرح آن در بحث نکات، به خواست خدا، خواهد آمد.
سپس برای این که این حربه را نیز از قاضیان ضدّ و نقیض گو بگیرد، که هر کدام ممکن است به آیه‌ای استناد جسته که مفهوم آن با یکدیگر متفاوت باشد، می‌افزاید: «خداوند فرموده بخشهای قرآن یکدیگر را تصدیق و تأیید می‌کنند و هیچ گونه اختلافی در آن وجود ندارد!» (وَ ذَکَرَ اَنَّ الْکِتابَ یُصَدِّقُ بَعْضُهُ بَعْضاً وَ اَنَهُ لا اختِلافَ فیهِ).
بعد برای تکمیل این سخن و بیان دلیل روشنی از خود قرآن بر این که هیچ گونه اختلافی در میان آیات آن نیست می‌افزاید: «خداوند سبحان فرمود: اگر این کتاب از سوی غیر خدا بود اختلافات بسیاری در آن می‌یافتند» (فَقالَ سُبْحانَهُ: «وَلَوْ کانَ مِنْ عِنْدِ غَیْر الله لَوَجَدُوا فیهِ اخْتِلافاً کَثیراً»). (۲) 
بدیهی است انسانها علمشان محدود است و با گذشت زمان یا دگرگونی مکان و خلاصه کشف امور تازه، افکارشان تغییر می‌یابد؛ و به همین دلیل ممکن است یک گوینده یا یک نویسنده در طول زمان عمر خود، مطالب ضدّ و نقیض و مختلفی را بگوید که لازمه محدود بودن علم و دگرگونی و تکامل افکار با گذشت زمان است. اینها از یکسو، از سوی دیگر انسان فراموشکار است؛ چه بسا مطلبی را امروز بگوید و فردا یا ماه و سال دیگر آن را فراموش کند و نظری بر خلاف آن ابراز دارد.
ولی خداوندی که عالم به همه چیز است و گذشته و آینده «وَ ما کانَ وَ ما یَکُونُ» را می‌داند، گذشت زمان هیچ تغییر و دگرگونی در ذات مقدّسش ایجاد نمی‌کند؛ چرا که مافوق زمان و مکان است. و از این گذشته نسیان و فراموشی برای او مفهومی ندارد. چگونه ممکن است در کلام چنین کسی کمترین اختلاف و سخنان ضدّ و نقیض باشد.
از مجموع آنچه در بالا آمد به خوبی می‌توان نتیجه گرفت که امام (علیه السلام) با بیان رسا و تحلیل دقیق و ظریفش مسأله تصویب و تمسّک به قیاس و استحسان و اجتهاد به رأی را بکلّی باطل می‌کند و راه فراری برای طرفداران آن باقی نمی‌گذارد؛ زیرا خدا دین کاملی نازل کرده و قرآن، جامع همه نیازهای انسانهاست و پیامبر کمترین کوتاهی در تبلیغ آن نکرده و هرگز خداوند اختلاف را برای امّت اسلامی نپذیرفته و همه جا آنها را دعوت به اتّحاد و وحدت کرده است. بنابراین اعتقاد به صحّت آرای متناقض و تصویب فتاوای مختلف و همه را حکم واقعی الهی دانستن، چه معنا و مفهومی می‌تواند داشته باشد، این یک انحراف و اشتباه و گمراهی است نه یک واقعیّت!

انتهای خبر/