کودتای نوژه نقطه عطفی در تثبیت انقلاب بود

قاسم فراهانی در گفتگو با خبرنگار گروه سیاسی «دیار آفتاب» گفت: کودتای نوژه، یکی از مهم‌ترین توطئه‌های نظامی علیه نظام جمهوری اسلامی در سال‌های ابتدایی انقلاب بود که در تیرماه ۱۳۵۹ کشف و خنثی شد. این کودتا با هدف سرنگونی حکومت نوپای جمهوری اسلامی و بازگرداندن نظامی‌های وابسته به رژیم پهلوی طراحی شده بود.

این کارشناس مسائل بین‌الملل بیان کرد: پس از انقلاب ۱۳۵۷، برخی از افسران ارتش شاهنشاهی که هنوز در ارتش باقی مانده بودند، به همراه گروه‌های مخالف جمهوری اسلامی (از جمله سلطنت‌طلبان و برخی جریان‌های چپ)، درصدد براندازی نظام برآمدند. سرتیپ سعید مهدیون و شاپور بختیار که آخرین نخست‌وزیر رژیم پهلوی که در خارج از کشور بود از اصلی‌ترین چهره‌های این کودتا محسوب می‌شدند.  

وی افزود: برخی گزارش‌ها از همکاری سازمان‌های جاسوسی غربی از جمله سیا و موساد و کشورهای عربی مانند عراق در آستانه جنگ تحمیلی با کودتاچیان حکایت دارد. قرار بود در شب ۱۸ تیر ۱۳۵۹، نیروهای هوایی در پایگاه نوژه همدان و سایر نقاط، با بمباران مراکز حساس از جمله مجلس، نخست‌وزیری و منزل امام خمینی (رحمت‌الله)، زمینه را برای یک کودتای تمام‌عامل فراهم کنند.  

فراهانی اظهار کرد: برخی گروه‌های مسلح ضد انقلاب مانند سازمان مجاهدین خلق در آن زمان، نیز احتمالاً با کودتاچیان همکاری داشتند. امام خمینی (رحمت‌الله) با تأکید بر هوشیاری مردم و نیروهای انقلابی، از خنثی‌ شدن این توطئه تقدیر کردند. ثبیت حاکمیت جمهوری اسلامی در پی شکست این کودتا و تقویت مشروعیت نظام و تضعیف مخالفان پیامد شکست این کودتا بود. بسیاری از عناصر وابسته به رژیم گذشته از ارتش نیز تصفیه شدند. 

 کارشناس مسائل بین‌الملل تصریح کرد: برخی تحلیلگران معتقدند شکست کودتای نوژه، صدام حسین را به حمله نظامی به ایران در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ ترغیب کرد. پس از این کودتا، نهادهای امنیتی - نظامی مانند سپاه و وزارت اطلاعات تقویت شدند. دستاوردهای این کودتا ضرورت وحدت بین نیروهای انقلابی و مردم ، مشارکت مردمی در امنیت پس از کودتا، تشویق بسیج مردمی از طریق بسیج مستضعفین برای گزارش فعالیت‌های مشکوک بود. هماهنگی سپاه و ارتش صورت گرفت و تردیدهای اولیه نسبت به ارتش کاهش یافت، اما نظارت انقلابی بر آن افزایش پیدا کرد.  

وی عنوان کرد: آمادگی برای تهدیدات ترکیبی مثل تهاجم خارجی و کودتای داخلی و تقویت توان دفاعی، سرمایه‌گذاری بر صنایع نظامی و تشکیل قرارگاه‌های مشترک سپاه و ارتش، از نتایج این درس بود. شکست کودتای نوژه نه تنها یک پیروزی امنیتی، بلکه آغاز تحول ساختاری در نظام جمهوری اسلامی بود. این رویداد باعث شد ارتش به تدریج تحت کنترل انقلابیون قرار گیرد و سپاه پاسداران به‌عنوان بازوی امنیتی - نظامی نظام تقویت شود. سیاست‌های پیش‌گیرانه در برابر توطئه‌های داخلی و خارجی طراحی شود.

فراهانی خاطرنشان کرد: اهداف اصلی این کودتا را می‌توان در چند محور کلی دسته‌بندی کرد. سرنگونی نظام جمهوری اسلامی و براندازی حکومت نوپای اسلامی هدف کودتاچیان بود و قصد داشتند با یک عملیات نظامی سریع، دولت موقت و نهادهای انقلابی را ساقط کنند. حذف رهبری انقلاب از طریق بمباران منزل امام خمینی (رحمت ‌الله) و مراکز کلیدی مانند نخست‌وزیری و مجلس، بخشی از این برنامه بود. با بازگرداندن نظام سلطنتی یا استقرار یک حکومت نظامی و احیای ساختار پیش از انقلاب برخی از کودتاچیان مانند افسران وفادار به شاه می‌خواستند حکومتی مشابه رژیم پهلوی ایجاد کنند. 

کارشناس مسائل بین‌الملل ادامه داد: ایجاد یک دولت نظامی موقت با طرح احتمالی تشکیل یک شورای نظامی برای اداره کشور پس از کودتا مطرح بود. همچنین هماهنگی با دشمنان خارجی و آغاز جنگ داخلی و همکاری با عراق از جمله اقدامات دشمنان در این کودتا بود. برخی اسناد نشان می‌دهد که صدام حسین از این کودتا حمایت می‌کرد تا ایران را پیش از حمله عراق تضعیف کند.  

فراهانی گفت: شاپور بختیار و شبکه‌های خارج‌نشین از این طرح پشتیبانی می‌کردند. برنامه‌ریزی شده بود که پایگاه‌های هوایی، پایتخت و شهرهای بزرگ مورد حمله قرار گیرند تا ترور و آشوب گسترش یابد و با ایجاد فضای ناامنی، کودتاچیان می‌خواستند مردم را نسبت به توانایی نظام جدید دچار تردید کنند.

وی اضافه کرد: هدف بعدی، ترور شخصیت‌هایی مانند مقامات دولتی، فرماندهان سپاه و روحانیون و پاکسازی ارتش از عناصر وفادار به انقلاب بود. کودتاچیان قصد داشتند افسران انقلابی را از ارتش حذف و جایگزین کنند. اگر کودتا موفق می‌شد، ممکن بود کشورهای غربی یا عراق با بهانه بی‌ثباتی ایران وارد عمل شوند. این کودتا نشان داد که دشمنان انقلاب از هیچ تلاشی برای براندازی دریغ نمی‌کنند، اما هوشیاری داخلی می‌تواند توطئه‌ها را خنثی کند.

انتهای خبر/د