رازی دانش پزشکی را عمومی‌سازی کرد

نفیسه فاضلی در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «دیار آفتاب» در خصوص شخصیت محمد بن زکریای رازی گفت: در پنجم شهریورماه، روز ملی داروساز، ایران و جهان یاد و خاطره یکی از بزرگترین دانشمندان و حکیمان تاریخ، محمد بن زکریای رازی را گرامی می‌دارند. این پزشک، شیمی‌دان و فیلسوف برجسته که در سال ۲۴۳ شمسی در شهر ری متولد شد، نه تنها زندگی خود را وقف علم و دانش کرد، بلکه با نوآوری‌ها و کشفیاتش، مسیر پیشرفت علوم پزشکی و داروسازی را برای قرن‌ها هموار ساخت.

کارشناس ارشد علوم آزمایشگاهی بیان کرد: رازی، که نامش برگرفته از شهر زادگاهش ری است، پیش از ورود به دنیای پزشکی، در زرگری و کیمیاگری فعالیت داشت. اما عطش سیری‌ناپذیر او برای دانش، وی را در سن سی سالگی به بغداد کشاند، جایی که در محضر اساتید برجسته زمان، به تحصیل علم پزشکی پرداخت. نبوغ او به حدی بود که به سرعت از اساتید خود پیشی گرفت و در دوران خلافت معتضد عباسی، ماموریت یافت تا بر ساخت بزرگترین بیمارستان خلافت عباسی نظارت کند.

وی افزود: داستان معروف انتخاب محل بیمارستان جدید بغداد، نشان‌دهنده هوش و رویکرد علمی رازی است. او با آویزان کردن تکه‌های گوشت در نقاط مختلف شهر و انتخاب محلی که گوشت دیرتر فاسد می‌شد، بهترین مکان را از نظر بهداشتی و اقلیمی برای ساخت بیمارستان برگزید. این روش، که امروزه آن را به‌عنوان رویکرد مبتنی بر شواهد می‌شناسیم، گواهی بر تفکر پیشرفته و علمی اوست.

فاضلی اظهار کرد: اگرچه رازی را بیشتر به‌عنوان کاشف الکل می‌شناسند، اما لیست بلندبالای کشفیات او بسیار فراتر از این است. اسید سولفوریک، اسید کلریدریک، استات مس (ماده‌ای برای شستشوی زخم‌ها) و اسید سیتریک تنها بخشی از دستاوردهای او در زمینه شیمی هستند. این کشفیات، نه تنها برای زمان خود انقلابی بودند، بلکه پایه‌های بسیاری از صنایع شیمیایی و دارویی مدرن را بنا نهادند.

کارشناس ارشد علوم آزمایشگاهی تصریح کرد: در حوزه پزشکی، رازی نخستین کسی بود که بیماری آبله را به درستی شناسایی و آن را از سرخک متمایز کرد. او همچنین روش‌های درمانی موثری برای این بیماری‌ها پیشنهاد داد که تا قرن‌ها مورد استفاده قرار گرفت. میراث مکتوب رازی نیز به اندازه کشفیاتش ارزشمند است. کتاب الحاوی او، مجموعه‌ای عظیم از تجربیات بالینی خود و دانش پزشکی پیشینیانش است که به‌عنوان یکی از جامع‌ترین دایرة‌المعارف‌های پزشکی در دوران خود شناخته می‌شود. این کتاب، منبعی غنی برای پزشکان و دانشمندان نسل‌های بعدی بود.

وی عنوان کرد: اما رازی تنها به ثبت دانش برای اهل فن اکتفا نکرد. او با نگارش کتاب من لا یحضره الطبیب (کسی که پزشک در کنارش نیست)، گامی بزرگ در جهت عمومی‌سازی دانش پزشکی برداشت. این کتاب، راهنمایی عملی برای فقرا، مسافران و کسانی بود که به پزشک دسترسی نداشتند و به آنها کمک می‌کرد تا از خود و عزیزانشان مراقبت کنند. این حرکت، نشان‌دهنده دغدغه‌های انسانی و اجتماعی این دانشمند بزرگ بود.

فاضلی ادامه داد: از دیگر خدمات برجسته رازی، معرفی بخش روان‌پزشکی به‌عنوان مکانی برای مراقبت از بیماران روانی است. در زمانی که بیماری‌های روانی اغلب با خرافات و ناآگاهی مواجه می‌شدند، رازی با دیدگاهی پیشرو، نیاز به مراقبت و درمان تخصصی برای این بیماران را درک کرد. این رویکرد، پایه‌گذار تأسیس بیمارستان‌ها و بخش‌های تخصصی روان‌پزشکی در جهان اسلام و سپس در اروپا شد.

کارشناس ارشد علوم آزمایشگاهی اضافه کرد: گفته می‌شود که علت فوت رازی، بیماری آب مروارید و کوری هر دو چشم وی به علت استفاده طولانی‌مدت از مواد شیمیایی خطرناک در آزمایش‌هایش بوده است. او تا آخر عمر در شهر ری سکونت داشت و گمانه‌زنی‌هایی درباره محل آرامگاه او در امامزاده شعیب کنونی وجود دارد.

وی توضیح داد: بی‌شک، پیشرفت علم داروسازی چه در ایران و چه در سراسر جهان، مدیون خدمات بی‌شمار و بی‌بدیل محمد بن زکریای رازی است. تجربیات و کشفیات او، نه تنها پایه‌گذار علوم و مطالعات بعدی در دوران‌های مختلف شد، بلکه روحیه کنجکاوی، مشاهده دقیق و رویکرد مبتنی بر شواهد را در میان دانشمندان تقویت کرد.

انتهای خبر/د