قاسم فراهانی در گفتگو با خبرنگار گروه سیاسی پایگاه خبری تحلیلی «دیار آفتاب» گفت: تبعید امام خمینی به ترکیه در ۱۳ آبان ۱۳۴۳ نقطه‌عطفی در تاریخ نهضت اسلامی ایران بود؛ اقدامی که به‌دنبال اعتراض شدید ایشان به لایحه کاپیتولاسیون صورت گرفت و پیامدهای گسترده‌ای در داخل و خارج کشور به‌همراه داشت.

کارشناس مسائل سیاسی استان مرکزی بیان کرد: در پی تصویب لایحه کاپیتولاسیون در مهرماه ۱۳۴۳، که به اتباع آمریکایی در ایران مصونیت قضایی می‌داد، امام خمینی با ایراد سخنرانی تند و افشاگرانه در چهارم آبان همان سال، این اقدام را خیانت به استقلال کشور دانست و روز تصویب آن را روز عزای ملت ایران نامید. این موضع‌گیری صریح، رژیم پهلوی را بر آن داشت تا در اقدامی فوری، دستور تبعید ایشان را صادر کند.

وی افزود: بامداد ۱۳ آبان ۱۳۴۳، مأموران ساواک با یورش به منزل امام در قم، ایشان را دستگیر و به‌طور مخفیانه به آنکارا منتقل کردند. پس از چند روز اقامت در پایتخت ترکیه، امام به شهر بورسا فرستاده شد؛ شهری مذهبی با اکثریت اهل سنت که انتخاب آن با هدف محدودسازی فعالیت‌های امام صورت گرفته بود. دولت ترکیه نیز با فشار رژیم پهلوی، شرایط اقامت امام را به‌شدت کنترل می‌کرد.

فراهانی اظهار کرد: در مدت اقامت 11 ماهه در بورسا، امام خمینی با وجود محدودیت‌ها، به مطالعه، نگارش و ارتباط با شاگردان و علما ادامه داد. ایشان همچنین نامه‌هایی به مراجع تقلید و شخصیت‌های مذهبی ارسال کرد و از طریق فرزندش سید مصطفی خمینی، ارتباط خود را با حوزه علمیه قم حفظ نمود. این دوران، زمینه‌ساز تدوین برخی مبانی نظری ولایت‌فقیه شد.

کارشناس مسائل سیاسی استان مرکزی تصریح کرد: تبعید امام به ترکیه با واکنش‌های گسترده‌ای در داخل و خارج کشور مواجه شد. در ایران، بازارها تعطیل و دروس حوزه علمیه قم و تهران متوقف شد. علما و مراجع تقلید با صدور بیانیه‌هایی، اعتراض خود را اعلام کردند. در خارج از کشور نیز شخصیت‌های مذهبی و سیاسی، این اقدام را محکوم کردند و خواستار بازگشت امام به کشور شدند.

وی ادامه داد: سرانجام، در ۱۳ مهر ۱۳۴۴، امام خمینی از ترکیه به نجف در عراق منتقل شد؛ جایی که فعالیت‌های علمی و سیاسی ایشان وارد مرحله‌ای تازه شد. تبعید به ترکیه نه‌ تنها نتوانست صدای اعتراض امام را خاموش کند، بلکه موجب افزایش محبوبیت و تثبیت جایگاه رهبری ایشان در نهضت اسلامی شد. این واقعه، یکی از پایه‌های شکل‌گیری انقلاب اسلامی در سال‌های بعد به‌شمار می‌رود.

انتهای خبر/