زن مسلمان توازنی از استقلال و کرامت

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «دیار آفتاب» محدثه آجرلو به مناسبت 8 مارس روز جهانی زن در خصوص تبیین الگوی سوم زن مسلمان در مقایسه با زن شرقی و غربی در یادداشتی نوشت: در بحث الگوهای زنانه، بسیاری از جوامع به دو تصویر اصلی اشاره دارند: زن شرقی و زن غربی. اما در این میان، زن مسلمان به عنوان یک الگوی سوم، هویتی مستقل و منحصر به‌فرد دارد که نه‌تنها با زن شرقی و غربی متفاوت است بلکه ویژگی‌های خاص خود را از آموزه‌های دینی اسلام، تاریخ فرهنگی و اجتماعی مسلمانان به ارث برده است.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران یکی از مسائلی که به شکلی جدی مورد بحث و توجه افکار عمومی ایران و جهان قرار گرفت موضوعِ «زن» بود. انقلاب اسلامی در فضایی به پیروزی رسید که مکاتب گوناگون و ایدئولوژی‌هایِ سکولار مدرن هر یک به فراخور مبانی و جهت‌گیری‌های خود نگاهی خاص به مقوله‌ی زن را ترویج و فرهنگ عمومی جوامع مختلف تحت تأثیرِ این نگاه‌ها ساخته می‌شد. اما انقلاب اسلامی حرف و نگاهی نو و تحول‌آفرین را در این موضوع پیش‌رویِ بشریت گذاشت. این نگاهِ جدید در قالب کُنش‌گری و فعالیت «زنِ مسلمان ایرانی» عینیت یافت و به تعبیررهبر معظم انقلاب  حضرت آیت الله خامنه‌ای «الگوی سوم زن» را تحقق بخشید. الگویی که «نه شرقی است و نه غربی»:

«زن، در تعریف غالباً شرقی، همچون عنصری در حاشیه و بی‌نقش در تاریخ‌سازی؛ و در تعریف غالباً غربی، بمثابه‌ی موجودی که جنسیت او بر انسانیتش می‌چربد و ابزاری جنسی برای مردان و در خدمت سرمایه‌داری جدید است، معرفی می‌شد. شیرزنان انقلاب و دفاع مقدس نشان دادند که الگوی سوم، «زن نه شرقی، نه غربی» است. زن مسلمان ایرانی، تاریخ جدیدی را پیش چشم زنان جهان، گشود و ثابت کرد که می‌توان زن بود، عفیف بود، محجبه و شریف بود، و درعین حال، در متن و مرکز بود. می‌توان سنگر خانواده را پاکیزه نگاه داشت و در عرصه‌ی سیاسی و اجتماعی نیز، سنگرسازی‌های جدید کرد و فتوحات بزرگ به ارمغان آورد.» 

 زن شرقی: خانواده‌محوری و محدودیت‌های اجتماعی

زن شرقی به‌ویژه در جوامع آسیایی و عربی، معمولاً نقش محوری در خانواده ایفا می‌کند. این زنان بیشتر درون‌گرا هستند و بیشتر به خانه و خانواده اختصاص داده می‌شوند. در بسیاری از فرهنگ‌ها و کشورهای شرقی، زن‌ها به‌طور سنتی مسئول از خانواده هستند. اگر چه این نقش خانواده‌محور از احترام و ارزش بالایی برخوردار است، اما در بسیاری از موارد، محدودیت‌های اجتماعی و فرهنگی باعث شده‌اند که زنان در بسیاری از عرصه‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی به حاشیه رانده شوند.

 زن غربی: آزادی فردی و جستجو برای برابری

در مقابل، زن غربی معمولاً نماد آزادی فردی، استقلال و برابری با مردان است. در جوامع غربی، جنبش‌های فمینیستی نقش بسیار مهمی در تغییر نگرش‌ها نسبت به زنان ایفا کرده است. زنان غربی به‌ویژه در دوران مدرن، بیشتر در جستجوی تحقق حقوق اجتماعی و سیاسی خود هستند و  این نوع از آزادی و خودمختاری باعث ایجاد شکاف‌هایی در روابط خانوادگی، اجتماعی و فرهنگی شده است.

زن مسلمان؛ الگویی از توازن و استقلال با حفظ هویت دینی

 زن مسلمان با توجه به آموزه‌های قرآن و احادیث اهل‌بیت (ع)، نه تنها از حقوق مادی و معنوی خود بهره‌مند می‌شود بلکه در حفظ ارزش‌های انسانی و اخلاقی خود نیز موفق است. زن مسلمان در عین حال که به رشد فکری، اجتماعی و اقتصادی می‌پردازد، می‌تواند هویت خود را به عنوان یک فرد مستقل و تأثیرگذار در جامعه حفظ کند. او نه تنها در منزل و خانواده نقش بسیار ارزشمندی دارد، بلکه در عرصه‌های مختلف اجتماعی، علمی و سیاسی نیز می‌تواند به عنوان یک فرد توانمند حضور داشته باشد.

زن در اسلام جایگاهی رفیع و بی‌بدیل دارد که به هیچ‌وجه قابل مقایسه با سایر فرهنگ‌ها و تمدن‌ها نیست. اسلام به عنوان دینی جامع و کامل، نگاه ویژه‌ای به زن دارد و حقوق و احترام بی‌پایانی را برای او قائل است. جایگاه زن در اسلام به عنوان مادر، همسر، دختر، و شخصیت اجتماعی و فرهنگی در جامعه، نماد ارزش‌های انسانی و اخلاقی است که در قرآن کریم و سنت پیامبر اسلام (صلى الله عليه و آله) به طور مکرر تأکید شده است.

زن در قرآن کریم

قرآن به‌وضوح نشان می‌دهد که زن و مرد از نظر انسانی برابر هستند و هردو در مسیر عبودیت و تقوا مسئولیت‌هایی مشابه دارند. در آیه 35 سوره احزاب  نشان می‌دهد که ویژگی‌های اخلاقی و دینی که در انسان‌ها وجود دارد، هیچ‌گونه تفاوتی بین زن و مرد قائل نمی‌شود.

جایگاه زن در خانواده

در اسلام، خانواده به عنوان بنیادی‌ترین نهاد اجتماعی شناخته می‌شود و زن در این ساختار به‌عنوان مادر، همسر و دختر نقش‌های حیاتی و اثرگذاری ایفا می‌کند. پیامبر اسلام (صلى الله عليه و آله) در مورد مقام مادر فرمودند:"بهشت زیر پای مادران است." این حدیث گویای عظمت و احترام به مادر در اسلام است و نشان می‌دهد که زن به‌عنوان مادر از جایگاهی بی‌نظیر برخوردار است. اسلام به زن این قدرت را می‌دهد که در درون خانواده با تربیت نسل‌های مؤمن و صالح، پایه‌گذار جامعه‌ای سالم و پرانرژی باشد.

حقوق زن در اسلام

اسلام در راستای تأمین حقوق زنان، آن‌ها را از بسیاری از ظلم‌هایی که در جوامع پیش از اسلام به آن‌ها تحمیل می‌شد، رهایی بخشید. پیش از ظهور اسلام، زنان در بسیاری از جوامع یا به‌طور کامل از حقوق اجتماعی محروم بودند و یا در وضعیت‌های غیر انسانی قرار داشتند. اما اسلام با تشریعی حکیمانه، برای زنان حقوقی همانند مردان در نظر گرفت؛ از جمله حق ارث، حق مالکیت، حق طلاق، حق تحصیل و حق انتخاب همسر.
قرآن کریم در آیه 7 سوره نسا اشاره  بر حقوق مالی و ارثی زنانن دارد و نشان می‌دهد که زنان در اسلام در کنار مردان از حقوق مشابه برخوردارند.

زن در عرصه‌های اجتماعی و اقتصادی

اسلام هیچ‌گونه محدودیتی برای فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی زنان قائل نمی‌شود. زنان مسلمان در تاریخ اسلام نمونه‌های بسیاری از زنان برجسته را در عرصه‌های علمی، سیاسی، پزشکی، فرهنگی و اجتماعی داشته‌اند. شخصیت‌هایی مانند حضرت خدیجه (سلام الله علیها)، حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها)، و سایر زنان بزرگ تاریخ اسلام، الگوهای بزرگی برای زنان مسلمان هستند که در عین حفظ ارزش‌های اسلامی، در تمام ابعاد زندگی اجتماعی و فردی موفق عمل کرده‌اند.

جایگاه زن در اسلام فراتر از هرگونه محدودیت‌های ظاهری است. اسلام به زن نه تنها حق و کرامت می‌دهد، بلکه او را به عنوان فردی مستقل و مؤثر در جامعه به‌حساب می‌آورد. زنان مسلمان باید از این فرصت‌های عظیم بهره‌برداری کنند تا در جامعه به رشد و تعالی دست یابند، بدون آنکه از اصول و ارزش‌های اسلامی خود فاصله بگیرند. اسلام نه تنها به زن احترام می‌گذارد، بلکه به او اجازه می‌دهد که با حفظ حجاب، عفاف و اخلاق، در مسیر رشد فردی و اجتماعی خود گام بردارد و در همه ابعاد زندگی انسانی خود به موفقیت‌های عظیمی دست یابد.