امام حسین (ع) الگوی فطری دفاع از حق

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «دیار آفتاب» محوریت امام حسین (ع) در منظومه‌ فکری شیعه، تنها یک جایگاه اعتقادی یا تاریخی نیست؛ بلکه یک اصل عقلانی و فطری در دفاع از کرامت انسان است. عاشورا صرفاً یک واقعه نیست، بلکه نماینده‌ یک منطق است، منطق ایستادگی برابر ظلم، حتی اگر به قیمت جان باشد. در جهانی که قدرت‌های سلطه‌گر دائماً روایت‌های دروغین از صلح و مذاکره ارائه می‌دهند، عاشورا به ما یاد می‌دهد صلحی ارزش دارد که بر پایه عزت باشد، نه تسلیم.

امروز بیش از هر زمان، جوامع انسانی نیازمند بازخوانی تفکر عاشورایی هستند. نه فقط در میدان جنگ سخت، بلکه در عرصه‌های جنگ رسانه‌ای، جنگ اقتصادی و نبرد هویتی، دشمن همیشه با شمشیر نمی‌آید؛ گاهی با قرارداد، گاهی با لبخند. اما خط قرمز انسان آگاه، عزت است. اگر آن را بدهد، دیگر چیزی برای دفاع باقی نمی‌ماند. امام حسین (ع)، این خط قرمز را برای همیشه ترسیم کرد. در دهمین رابطه با حجت‌الاسلام والمسلمین قاسم عبداللهی امام جمعه موقت اراک به گفتگو پرداختیم که در ادامه به شرح آن می‌پردازیم.

دیار آفتاب: چرا دفاع، حتی در طبیعت هم به‌عنوان یک اصل عقلانی و ذاتی تعریف شده است؟

عبداللهی: در طبیعت، هر موجودی برای بقا نیاز به محافظت دارد. خداوند برای همه‌ مخلوقات، محافظانی درونی یا بیرونی قرار داده است. از جو زمین گرفته تا پلک چشم و استخوان جمجمه، همه محافظانی هستند که برای بقا طراحی شده‌اند. حتی سلول‌های بدن نیز هنگام تهدید، از خود واکنش دفاعی نشان می‌دهند.

انسان نیز از این قاعده مستثنی نیست. همان‌طور که بدن در برابر ویروس‌ها مقاومت می‌کند، عقل و فطرت هم در برابر تهدیدهای اجتماعی و فرهنگی واکنش نشان می‌دهند. دفاع، بخشی از طراحی خلاقانه‌ الهی است و نه یک تصمیم اختیاری. غریزه و عقل هر دو حکم به دفاع می‌دهند.

وقتی موجودات ضعیف همچون جوجه، سگ، یا حتی یک درخت در مقابل خطر واکنش نشان می‌دهند، نشان می‌دهد که دفاع در ذات همه چیز نهادینه شده است. پس اگر موجودی از خود دفاع نکند، عملاً مسیر نابودی را طی خواهد کرد.

این موضوع فقط به واکنش فیزیکی محدود نمی‌شود. ترس، وحشت، احتیاط و احساس خطر همه از نشانه‌های سیستم دفاعی فطری هستند که انسان را از تسلیم شدن در برابر خطرات بازمی‌دارند.

دیار آفتاب: جایگاه امام حسین (ع) در این منظومه دفاع فطری و عقلانی چگونه تعریف می‌شود؟

عبداللهی: امام حسین (ع) در عاشورا، تبدیل به نماد این دفاع فطری شد. ایشان در شرایطی که عقل ظاهرگرایانه دستور به تسلیم می‌دهد، براساس عقل عمیق و ایمانی، تصمیم به ایستادگی گرفت. امام تسلیم ترس و تهدید نشد و مسیر عزت را برگزید.

ایشان نه از جنگ هراس داشت، نه از اسارت، نه از مرگ. ایشان دشمن را شناخت و در برابرش ایستاد. این رفتار، آموزه‌ای جهانی شد. چون انسان‌ها حتی اگر دین نداشته باشند، از منظر عقل هم درمی‌یابند که تسلیم در برابر دشمن، منجر به فناست.

در شرایطی که ۷۵ نفر در برابر ده‌ها هزار نفر بودند، امام نشان داد که حقیقت، به اکثریت عددی وابسته نیست. تصمیم ایشان، نه بر پایه احساسات لحظه‌ای، بلکه بر مبنای عقل، حکمت و درک درست از شرایط زمانه بود.

ایشان آموزه‌ای زنده برای بشریت باقی گذاشت؛ اگر دفاع نکنی، هویت و شرافتت را از دست خواهی داد. و این آموزه نه‌ تنها در تاریخ اسلام، بلکه در فرهنگ جهانی نیز ماندگار شد.

دیار آفتاب: چرا تأکید می‌کنید امام حسین (ع) پیامبر درونی و بیرونی انسان‌هاست؟

عبداللهی: چون امام حسین (ع) همان ندای درونی عقل است که فریاد می‌زند: «تسلیم نشو!» ایشان در میدان کربلا، صدای درون همه انسان‌هایی شد که در موقعیت تهدید قرار می‌گیرند. پیامش جهانی و فطری است.

پیامبران الهی، همواره بیرونی‌ترین تجلی ندای فطرت انسان‌ها بوده‌اند. امام حسین (ع) این پیام را از درون انسان‌ها به سطح جامعه آورد. نشان داد که عمل به حکم عقل و فطرت، ممکن است سخت باشد، اما ممکن و شرافتمندانه است.

اینکه گاندی یا نلسون ماندلا از امام حسین (ع) الهام گرفتند، گواه جهانی بودن پیام اوست. نه فقط برای شیعه یا مسلمان، بلکه برای همه‌ کسانی که حق و باطل را می‌شناسند. ایشان نه یک مبارز، بلکه یک مکتب زنده از اراده و آگاهی بود.

پس وقتی می‌گوییم «محور است»، یعنی هر الگوی آزادی‌خواهی، اگر بر پایه عقل و ایمان باشد، دیر یا زود به امام حسین (ع) می‌رسد. چون ایشان نمونه عینی پیروزی عزت بر ذلت بود.

دیار آفتاب: در عصر حاضر، این آموزه چگونه در مواجهه با دشمنان قابل کاربرد است؟

عبداللهی: در جهان امروز، دشمن با لبخند و زبان دیپلماسی وارد می‌شود، اما هدف همان خلع سلاح است. همان‌طور که امام حسین (ع) در عاشورا با انتخاب مرگ با عزت، مفهوم دفاع مشروع را تثبیت کرد، امروز هم ملتی که تسلیم نشود، زنده می‌ماند.

وقتی از دشمن می‌خواهند اسلحه‌ات را تحویل بدهی، یا غنی‌سازی‌ را متوقف کنی، در واقع، از تو می‌خواهند خودت را تسلیم کنی. امام حسین (ع) این حقیقت را ۱۴۰۰ سال پیش فریاد زد: «تسلیم‌شدن، مساوی مرگ تدریجی است».

امروز دشمن فقط با شمشیر و اسلحه نمی‌آید؛ او با رسانه، تحریم، فناوری و گفتمان وارد می‌شود. اما منطق او همان منطق یزید است: تسلیم شو، تا شاید زنده بمانی. اما آموزه کربلا این است که تسلیم نشو، تا عزتت را حفظ کنی.

هر ملت آزاده‌ای باید همانطور که امام حسین (ع) رفتار کرد، خطوط قرمز خود را بشناسد. اهل مذاکره باشد، اما در چارچوب حکمت و عزت. چون مذاکره‌ای که به بی‌هویتی منجر شود، تسلیم‌نامه است، نه توافق.

دیار آفتاب: چرا برخی ملت‌ها یا رهبران درک درستی از مفهوم تسلیم ندارند؟

عبداللهی: چون برخی تسلیم را با صلح اشتباه می‌گیرند. صلح، زمانی معنا دارد که بر پایه برابری و احترام متقابل باشد، نه زمانی که دشمنت به تو دیکته می‌کند چگونه بمیری. در چنین شرایطی، مذاکره توهینی به شعور انسانی است.

تجربه تاریخی نیز ثابت کرده است: هرگاه ملتی در برابر زورگو تسلیم شد، یا نابود شد یا در هویتش ذوب شد. امام حسین (ع) این مسیر را از پیش‌بینی کرد و هشدار داد. ایشان حاضر شد کشته شود، اما بیعت نکند.

امروز، دشمن ابتدا سلاح‌هایت را می‌خواهد، بعد ابزار دفاعی، بعد اقتصاد، بعد هویت. این همان گام‌ به‌ گام بردن ملت به سمت نابودی است. اگر در مقابل دشمن نایستی، همان تجربه کربلا به شکل‌های جدید تکرار می‌شود.

امام حسین (ع) فراتر از مذهب، یک منطق است؛ منطقی که می‌گوید «در مقابل ظلم باید ایستاد». این منطق، نقطه مشترک همه وجدان‌های بیدار دنیاست. حتی اگر دین نداشته باشند، عقل و وجدانشان آنان را به حسین (ع) می‌رساند.

انتهای خبر/